Monday, December 8, 2014

اورمولو محمد امین آزاد وطن


محمد امین آزاد وطن اورمونون نازلی چای محالینداندیر. او ، اوللر قدیم اصولدا ، سونرا اورمو شهرینده  ایبتدایی مکتبده اوخوماغا باشلاییر، لاکن اؤز تحصیلینی آخیرا  قدر دوام ائتدیره  بیلمیر.
بیر چوخ جاوانلار کیمی محمد امین ده ایقتصادی چتین لیکلر اوزوندن تحصیلدن محروم ائدیلیر، اونون ایلکین معلمی ده همین محرومیت اولور. او ایشله‌مک ایسته ییرسه، ایش تاپا بیلمیر. نهایت ، هر آدیمدا یئنی بیر چتین‌لیک، یئنی بیر محرومیت محمد امینی ده محروم آداملار جرگه سینه، موجود قورولوشدان ناراضی اولانلار سیراسینا چکیب گتیریر. او هله جاوان ایکن ایجتماعی موباریزه  مئیدانینا قدم قویور. آزاد وطن ریضا خانین خلقین منافعینه ضد سیاست و مقصدلرینی اهالی ایچرسینده ایفشا ائدیر. او ، اورمو کندلیلرینی حوکومتین، اربابلارین قانونسوز حرکتلرینه قارشی موباریزه‌یه چاغیردیغی ایچون وقتیله پولیس مامورلارینین، اورمو فرمانده لشگرینین دقتینی جلب ائدیر. او ، بیر نئچه دفعه پولیس اداره سینه چاغیریلدیقدان سونرا، نهایت سیاسی جهتدن «ائعتبارسیز» آدام کیمی سیاهییه آلینیر و ۱۳۱۲- نجی شمسی ایلده اورمو قوشون فرماندهی طرفیندن توتولور، بیر موددت اورمییه‌ده زیندانی ساخلاندیقدان سونرا عؤمورلیک اولاراق زنجانا تبعید اولونور. زنجانین نظمیه اداره سی و فرماندارلیغی آزاد وطنین فعالییه‌تینین قارشیسینی آلماق مقصدیله اونونظارت آلتینا آلیر و مووقتی اولاراق زنجان بلدیه‌سینده سوپورگه‌چیله‌رین باشچیسی وظیفه‌سینده ایشه قبول ائدیرلر.
آزاد وطن شخصی مطالعه و حیات تجربه لری نتیجه‌سینده بیشیب برکیمیش موباریز بیر اینسان، آچیق فیکیرلی وطن پرست و ایجتماعی حادثه لره دوزگون قیمت وئرمگی باجاران تشکیلاتچی ایدی. او ، کوتله‌نین حقیقی قدرتینی درک ائدره ک همیشه بو قودرتین بیر تشکیلات حالیندا بیرلشمه‌سینه چالیشیردی. گله‌جه‌یه مؤحکم اومید و اینام بسله‌ین آزاد وطن همیشه صؤحبت زمانی دئیردی: «بیز سوپورگه‌چیلر و باشقا زحمتکئشلر گوجوموزی بیر یئره توپلایا بیلسک خلقین آزادلیغینا، مملکتین ترققیسینه انگل اولان هر بیر مانعه‌نی آرادان آپارا بیله ریک ».
آزاد وطن زنجاندا سکگیز ایل تبعیدده قالدیغی زمان ایش یولداشلاریندان و سورگونده اولانلاردان علاوه بیر چوخلارینین حؤرمت و محبتینی قازانمیش، اونلاری اؤز موترقی فیکیرلرینه طرف جلب ائده بیلمیشدی. او، بو حؤرمتدن ایستفاده ائدره ک کوتله ایچریسینده تبلیغات آپاریر. موجود قورلوشون عئیبه جرلیکلرینی آچیب گوستریر، ریضا خانین امپریالیستلرین عاملی اولدوغونو هامییا باشا سالیردی. نهایت ، ۱۳۱۹- نجی ایلین پاییزیندا، او، سیاسی فعالیت اوستونده یئنیدن زیندانا دوشور. اونو دؤرد آی زنجان نظمیه سینده ساخلادیقدان سونرا تئهرانین« قصر قاجار» زیندانینا گؤندریرلر.
۱۳۲۰- نجی ایلده ریضاخان دیکتاتورلوغونون ییخیلماسیلا ایران خلقلرینین حیاتیندا یئنی بیر دؤر باشلانمیش اولور. ایللر بویو زیندان و سورگونلرده قالمیش وطن پرستلر، ترقیخواه آداملار آزاد اولورلار. بو زمان آزاد وطن ده باشقا زیندانیلرله برابر آزاد اولوب زنجانا قاییدیر. او زنجاندا حئزب توده ایران تشکیلاتلارینین یارانیب گئنیشلنمه‌سینده گؤرکملی خیدمتلر ائدیر و آز بیر زماندا گؤستردیگی فعالیتی نظره آلیناراق حئزبین مرکزی کمیته سی طرفیندن تقدیرنامه آلماغا مووفق اولور.
۱۳۲۲- نجی ایلین آخیرلاریندا آزاد وطن اؤز دوغما شهری اورمییه گله رک بورادا دا حئزب توده ایران تشکیلاتینین یارادیلماسیندا و مؤحکم لندیریلمه‌سینده فعال ایشتیراک ائدیر. آزاد وطن خلق ایشینه صداقتی و تشکیلاتچیلیق لیاقتی نتیجه سینده اورمو حئزب توده ایران تشکیلاتینین کمیته صدری سئچیلیر. بو زمان مشهور جانی سرهنگ زنگنه اورمونون تیپ فرمانده ایدی. ایستر اوردو داخلینده ایسترسه باشقا دولت اداره لرینده زحمتکئشلرین حوقوقونا، اونلارین آزادلیغینا قارشی حاضیرلانان هر بیر توطئه وقتلی وقتینده تشکیلات طرفیندن ایفشا اولونوردو. آزاد وطن اورمو تیپینین نیظامی ساخلولارینین داخلینه نفوذ ائتمک ایچون چالیشمیش و بو ایشده بیر سیرا مووفقیتلر ده الده ائتمیشدی.
۱۳۲۴- نجی ایلده آذربایجان دئموکرات فیرقه‌سینین تشکیلیندن سونرا، او یئنه ده اورمو کومیته‌سینده اؤز تشکیلاتی فعالیتینی دوام ائتدیره رک فیرقه نین شعارلارینی، مرامنامه و مقصدینی کوتله لره ایضاح ائتمکده وار قووه سینی صرف ائدیردی.  آلوولی وطن پرست اؤز حرارتلی نوطقله‌ریله، کسگین منطقیله زحمتکئشلرین آذربایجان دئموکرات فیرقه سینین بایراغی آلتیندا بیرلشمه لرینده، شانلی ۲۱ آذر نئهضتینین حاضیرلیق ایشلرینده گؤرکملی خیدمتلر ائتمیشدیر. نئهضتین ان مسئول دقیقه‌لرینده آزاد وطن فدائی لرله چیگین- چیگینه، صدری اولدوغو تشکیلاتین عضولریله بیرلیکده قاتیل سرهنگ زنگنه‌یه قارشی ووروشور و اورمو فدائیلر شوراسینین صدری کیمی فیرقه‌نین امر و گؤستریشلرینین یئرینه یئتیریلمه‌سینه چالیشیردی.
آزاد وطن آذربایجان دئموکرات فیرقه‌سینین بیرینجی قورولتاییندا نماینده کیمی ایشتیراک ائتمیش و آداف مرکزی کمیته‌سینه اویه سئچیلمیشدیر. او، میللی مجلیس نماینده سی اینتیخاب اولونموش و میللی حاکمیت دؤرونده حوکومت و فیرقه طرفیندن اونا وئریلن ماموریتلری لایقینجه یئرینه یئتیرمیشدیر. او، خلق حرکاتیندا ایشتیراکینا گؤره شانلی ۲۱ آذر میدالی‌له تلطیف ائدیلمیشدیر.
۱۳۲۵- نجی ایلده شاهنشاه اوردوسو آذربایجانا خائنجه سینه باسقین ائتدیکده آزاد وطن ده خائن تئهران حوکومتی طرفیندن توتولور. قوام حوکومتینین رسمی مامورلاری اونوهمکارلیغا، ایللر بویو صداقت و متانتله آددیملادیغی یولون عکس ایستیقامتینده حرکته دعوت ائتدیکده آزاد وطن اونلارا:«جللادلار! چینار آغاجی سینار- لاکین اگیلمز!…» – دئیه جاواب وئرمیشدیر.
آلچاق دوشمن آزاد وطنین قارشی سیندا «یا اؤلوم! یا مسلکه قارشی چیخماق!» – مسئله نی بو قدر کسگین و قطعی قویموشدو. لاکین قوجامان آزادیخواه غددار و حیله گر دوشمنه «یوخ!» دئمکله شرافتلی اؤلومو شرفسیز یاشاماقدان اوستون توتدوغونو بیلدیرمیشدیر.آزاد وطن مردلیک و شرافتله یاشادیغی کیمی آزادلیق اوغروندا اؤلومو ده شرف و مردلیکله قارشیلامیشدیر.
او، اؤز اینقلابی متانتی، پولاد کیمی مؤحکم اولان عزم و اراده‌سیله دوشمنی ده، اؤلومو ده اؤز قارشیسیندا دیزه چؤکمگه مجبور ائتمیشدیر. او، قوجامان بیر چینار کیمی سیندی، لاکن اگیلمه دی. آذربایجان خلقینین موباریز اوغلو ، آذربایجان دئموکرات فیرقه‌سینین، میللی نئهضتینین گؤرکملی خادیمی فیزیکی جهتدن سیندیسا، معنوی جهتدن یاشاییر و یاشایاجاقدیر.
او، ساغ ایکن اؤز شعورلو فعالیتیله آذربایجان خلقینین نئهضتینه، ایران خلقلرینین آزادلیق حرکاتینا خیدمت ائتمیش، شهید اولارکن آزادلیق یولونون مرد موباریزلر تاریخینه قیزیل صحیفه علاوه ائتمیشدیر.
حاضیرلایان:میثم آزادی
قایناق:
آزادلیق یولوندا مبارزه (1)
آذر-92


روز جهانی حقوق بشر

10 دسامبر(19 آذر)، روز جهانی حقوق بشر




حقوق بشر چیست؟

انسان دارای حق است. نفس انسان بودن هر کسی را دارای حقوقی می‌کند، حقوقی مستقل از تعلق او به فرهنگی و ملتی خاص. این اصول چون پایه‌ای هستند حقوق بشر نامیده می‌شوند، نه حقوق این بشر یا آن بشر، یعنی نه حقوق ایرانی، عرب یا آلمانی، بلکه حقوق بشر در معنایی مطلق. حقوق بشر انسان را در برابر افرادی که قصدظلم یا آسیب رساندن به او را دارند، حفظ می‌کند. با پایبندی به حقوق بشر همزیستی انسان‌ها در صلح و آرامش امکان پذیر می‌شود. اساس اعلامیه حقوق بشر این ایده است که تمامی انسان ها از بدو تولد آزادند و حقوقی برابر دارند.
الئونور روزولت، همسر فرانکلین روزولت، رئیس جمهور سابق آمریکا، یکی از کسانی است که برای گسترش اجرای حقوق بشر تلاش کرده است. او درباره‌ی حقوق بشر گفته است: «اجرای حقوق بشر از کجا آغاز می‌شود؟ از مکان‌های کوچک نزدیک به خانه. این مکان‌ها آن قدر کوچک هستند که نمی‌توان آن‌ها را در نقشه‌ی جهان پیدا کرد. اما همین مکان‌های کوچک بخشی از جهانی هستند که متعلق به جهان انسان‌هاست: محله، مدرسه، دانشگاه، کارخانه و محل کار یا اداره از جمله مکان‌هایی هستند که هر مرد، زن و کودکی حقوق، فرصت‌ها و ارزش برابر خود را جست‌وجو می‌کنند.»

اعلامیه‌ جهانی حقوق بشر سازمان ملل متحد
مجمع عمومی سازمان ملل متحد، سه سال پس از تأسیس این سازمان ، اعلامیهٔ جهانی حقوق بشر را که هدف آن برقراری تضمین حقوق و آزادی‌های برابر برای همه مردم بود در ۱۰ دسامبر ۱۹۴۸ در پاریس به تصویب رساند،روزی که اینک در سراسر جهان به عنوان روز بین‌المللی حقوق بشر گرامی داشته می‌شود.
اعلامیهٔ جهانی حقوق نتیجه ی مستقیم جنگ جهانی دوم بوده و برای اولین بار حقوقی را که تمام انسان ها مستحق آن هستند، بصورت جهانی بیان می دارد. اعلامیه ی مذکور شامل ۳۰ ماده است که به تشریح دیدگاه سازمان ملل متحد در مورد حقوق بشرمی‌پردازد. مفاد این اعلامیه حقوق بنیادی مدنی، فرهنگی، اقتصادی، سیاسی، و اجتماعی‌ای را که تمامی ابنای بشر در هر کشوری باید از آن برخوردار باشند، مشخص کرده‌است.
مفاد این اعلامیه از نظر بسیاری از پژوهشگران الزام‌آور بوده و از اعتبار حقوق بین‌الملل برخوردارست، زیرا به صورت گسترده‌ای پذیرفته شده و برای سنجش رفتار کشورها به کار می‌رود.
کشورهای تازه استقلال یافتهٔ زیادی به مفاد اعلامیه جهانی حقوق بشر استناد کرده و آن را در قوانین بنیادی یا قانون اساسی خود گنجانده‌اند.

مفاد اعلامیه جهانی حقوق بشر

ماده ی ۱
تمام ابنای بشر آزاد زاده شده و در حرمت و حقوق با هم برابرند. عقلانیت و وجدان به آنها ارزانی شده و لازم است تا با یکدیگر برادرانه رفتار کنند.
ماده ی ۲
همه انسانها بی هیچ تمایزی از هر سان که باشند، اعم از نژاد، رنگ، جنسیت، زبان، مذهب، عقاید سیاسی یا هر عقیده ی دیگری، خاستگاه اجتماعی و ملی، [وضعیت] دارایی، [محل] تولد یا در هر جایگاهی که باشند، سزاوار تمامی حقوق و آزادیهای مطرح در این «اعلامیه»اند. به علاوه، میان انسانها بر اساس جایگاه سیاسی، قلمروقضایی و وضعیت بین‌المللی مملکت یا سرزمینی که فرد به آن متعلق است، فارغ از اینکه سرزمین وی مستقل، تحت قیمومت، غیرخودمختار یا تحت هرگونه محدودیت در حق حاکمیت خود باشد، هیچ تمایزی وجود ندارد.
• ماده ی ۳
هر فردی سزاوار و محق به زندگی، آزادی و امنیت فردی است.
• ماده ی ۴
هیچ احدی نباید در بردگی یا بندگی نگاه داشته شود: بردگی و داد و ستد بردگان از هر نوع و به هر شکلی باید باز داشته شده و ممنوع شود.
• ماده ی ۵
هیچ کس نمی بایست مورد شکنجه یا بیرحمی و آزار، یا تحت مجازات غیرانسانی و یا رفتاری قرارگیرد که منجر به تنزل مقام انسانی وی گردد.
• ماده ی ۶
هر انسانی سزاوار و محق است تا همه جا در برابر قانون به عنوان یک شخص به رسمیت شناخته شود.
• ماده ی ۷
همه در برابر قانون برابرند و همگان سزاوار آن اند تا بدون هیچ تبعیضی به طور برابر در پناه قانون باشند. همه انسانها محق به پاسداری و حمایت در برابر هرگونه تبعیض که ناقض این «اعلامیه» است. همه باید در برابر هر گونه عمل تحریک آمیزی که منجر به چنین تبعیضاتی شود، حفظ شوند.
• ماده ی ۸
هر انسانی سزاوار و محق به دسترسی مؤثر به مراجع دادرسی از طریق محاکم ذی‌صلاح ملی در برابر نقض حقوق اولیه ای است که قوانین اساسی یا قوانین عادی برای او برشمرده و به او ارزانی داشته اند.
• ماده ی ۹
هیچ احدی نباید مورد توقیف، حبس یا تبعید خودسرانه قرار گیرد.
• ماده ی ۱۰
هر انسانی سزاوار و محق به دسترسی کامل و برابر به دادرسی آشکار و عادلانه توسط دادگاهی بیطرف و مستقل است تا در برابر هر گونه اتهام جزایی علیه وی، به حقوق و تکالیف وی رسیدگی کند.
• ماده ی ۱۱
۱. هر شخصی متهم به جرمی کیفری، سزاوار و محق است تا زمان احراز و اثبات جرم در برابر قانون، در محکمه ای علنی که تمامی حقوق وی در دفاع از خویشتن تضمین شده باشد، بیگناه تلقی شود.
۲. هیچ احدی به حسب ارتکاب هرگونه عمل یا ترک عملی که مطابق قوانین مملکتی یا بین‌المللی، در زمان وقوع آن، حاوی جرمی کیفری نباشد، نمیبایست مجرم محسوب گردد. همچنین نمی بایست مجازاتی شدیدتر از آنچه که در زمان وقوع جرم [در قانون] قابل اعمال بود، بر فرد تحمیل گردد.
• ماده ی ۱۲
هیچ احدی نمیبایست در قلمرو خصوصی، خانواده، محل زندگی یا مکاتبات شخصی، تحت مداخله [و مزاحمت] خودسرانه قرار گیرد. به همین سیاق شرافت و آبروی هیچکس نباید مورد تعرض قرار گیرد. هر کسی سزاوار و محق به حفاظت قضایی و قانونی در برابر چنین مداخلات و تعرضاتی است.
• ماده ی ۱۳
۱. هر انسانی سزاوار و محق به داشتن آزادی جابه جایی [حرکت از نقطه ای به نقطه ای دیگر] و اقامت در [در هر نقطه ای] درون مرزهای مملکت است. ۲. هر انسانی محق به ترک هر کشوری، از جمله کشور خود، و بازگشت به کشور خویش است.
• ماده ی ۱۴
۱. هر انسانی سزاوار و محق به پناهجویی و برخورداری از پناهندگی در کشورهای پناه دهنده در برابر پیگرد قضایی است.
۲. چنین حقی در مواردی که پیگرد قضایی منشأیی غیرسیاسی داشته باشد و یا نتیجه ارتکاب عملی مغایر با اهداف و اصول «ملل متحد» باشد، ممکن است مورد استناد قرار نگیرد.
• ماده ی ۱۵
۱. هر انسانی سزاوار و محق به داشتن تابعیتی [ملیتی] است.
۲. هیچ احدی را نمی بایست خودسرانه از تابعیت [ملیت] خویش محروم کرد، و یا حق تغییر تابعیت [ملیت] را از وی دریغ نمود.
• ماده ی ۱۶
۱. مردان و زنان بالغ، بدون هیچ گونه محدودیتی به حیث نژاد، ملیت، یا دین حق دارند که با یکدیگر زناشویی کنند و خانواده ای بنیان نهند. همه سزاوار و محق به داشتن حقوقی برابر در زمان عقد زناشویی، در طول زمان زندگی مشترک و هنگام فسخ آن هستند.
۲. عقد ازدواج نمیبایست صورت بندد مگر تنها با آزادی و رضایت کامل همسران که خواهان ازدواجند.
۳. خانواده یک واحد گروهی طبیعی و زیربنایی برای جامعه است و سزاوار است تا به وسیله ی جامعه و «حکومت» نگاهداری شود.
• ماده ی ۱۷
۱. هر انسانی به تنهایی یا با شراکت با دیگران حق مالکیت دارد.
۲. هیچ کس را نمی بایست خودسرانه از حق مالکیت خویش محروم کرد.
• ماده ی ۱۸
هر انسانی محق به داشتن آزادی اندیشه، وجدان و دین است؛ این حق شامل آزادی دگراندیشی، تغییر مذهب [دین]، و آزادی علنی [و آشکار] کردن آئین و ابراز عقیده، چه به صورت تنها، چه به صورت جمعی یا به اتفاق دیگران، در قالب آموزش، اجرای مناسک، عبادت و دیده بانی آن در محیط عمومی و یا خصوصی است.
• ماده ی ۱۹
هر انسانی محق به آزادی عقیده و بیان است؛ و این حق شامل آزادی داشتن باور و عقیده ای بدون [نگرانی] از مداخله [و مزاحمت]، و حق جستجو، دریافت و انتشار اطلاعات و افکار از طریق هر رسانه ای بدون ملاحظات مرزی است.
• ماده ی ۲۰
۱. هر انسانی محق به آزادی گردهمایی و تشکیل انجمنهای مسالمت آمیز است.
۲. هیچ کس نمی بایست مجبور به شرکت در هیچ انجمنی شود.
• ماده ی ۲۱
۱. هر شخصی حق دارد که در مدیریت دولت کشور خود، مستقیماً یا به واسطه انتخاب آزادانه نمایندگانی شرکت جوید.
۲. هر شخصی حق دسترسی برابر به خدمات عمومی در کشور خویش را دارد.
۳. اراده ی مردم میبایست اساس حاکمیت دولت باشد؛ چنین اراده ای می بایست در انتخاباتی حقیقی و ادواری اعمال گردد که مطابق حق رأی عمومی باشد که حقی جهانی و برابر برای همه است. رأی گیری از افراد می بایست به صورت مخفی یا به طریقه ای مشابه بر‌گزار شود که آزادی رأی را تأمین کند.
• ماده ی ۲۲
هر کسی به عنوان عضوی از جامعه حق دارد از امنیت اجتماعی برخوردار بوده و از راه کوشش در سطح ملی و همیاری بین‌المللی با سازماندهی منابع هر مملکت، حقوق سلب ناپذیر اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی خویش را برای حفظ حیثیت و رشد آزادانه ی شخصیت خویش، به دست آورد.
• ماده ی ۲۳
۱. هر انسانی حق دارد که صاحب شغل بوده و آزادانه شغل خویش را انتخاب کند، شرایط کاری منصفانه مورد رضایت خویش را دارا باشد و سزاوار حمایت در برابر بیکاری است.
۲. هر انسانی سزاوار است تا بدون رواداشت هیچ تبعیضی برای کار برابر، مزد برابر دریافت نماید.
۳. هر کسی که کار می کند سزاوار دریافت پاداشی منصفانه و مطلوب برای تأمین خویش و خانواده ی خویش موافق با حیثیت و کرامت انسانی بوده و نیز میبایست در صورت نیاز از پشتیبانی های اجتماعی تکمیلی برخوردار گردد.
۴. هر شخصی حق دارد که برای حفاظت از منافع خود اتحادیه صنفی تشکیل دهد و یا به اتحادیه های صنفی بپیوندد.
• ماده ی ۲۴
هر انسانی سزاوار استراحت و اوقات فراغت، زمان محدود و قابل قبولی برای کار و مرخصی های دوره ای همراه با حقوق است.
• ماده ی ۲۵
۱. هر انسانی سزاوار یک زندگی با استانداردهای قابل قبول برای تأمین سلامتی و رفاه خود و خانواده اش، از جمله تأمین خوراک، پوشاک، مسکن، مراقبت های پزشکی و خدمات اجتماعی ضروری است و همچنین حق دارد که در زمان های بیکاری، بیماری، نقص عضو، بیوگی، سالمندی و فقدان منابع تأمین معاش، تحت هر شرایطی که از حدود اختیار وی خارج است، از تأمین اجتماعی بهره مند گردد.
۲. دوره ی مادری و دوره ی کودکی سزاوار توجه و مراقبت ویژه است. همه ی کودکان، اعم از آن که با پیوند زناشویی یا خارج از پیوند زناشویی به دنیا بیایند، می بایست از حمایت اجتماعی یکسان برخوردار شوند.
• ماده ی ۲۶
۱. آموزش و پرورش حق همگان است. آموزش و پرورش میبایست، دست کم در دروه های ابتدایی و پایه، رایگان در اختیار همگان قرار گیرد. آموزش ابتدایی می بایست اجباری باشد. آموزش فنی و حرفه ای نیز می بایست قابل دسترس برای همه مردم بوده و دستیابی به آموزش عالی به شکلی برابر برای تمامی افراد و بر پایه شایستگی های فردی صورت پذیرد.
۲. آموزش و پرورش می بایست در جهت رشد همه جانبه ی شخصیت انسان و تقویت رعایت حقوق بشر و آزادی های اساسی باشد. آموزش و پرورش باید به گسترش حسن تفاهم، دگرپذیری [تسامح] و دوستی میان تمامی ملتها و گروههای نژادی یا دینی و نیز به برنامه های «ملل متحد» در راه حفظ صلح یاری رساند.
۳. پدر و مادر در انتخاب نوع آموزش و پرورش برای فرزندان خود برتری دارند.
• ماده ی ۲۷
۱. هر شخصی حق دارد آزادانه در زندگی فرهنگی اجتماع خویش همکاری کند، از گونه های مختلف هنرها برخوردار گردد و در پیشرفت علمی سهیم گشته و از منافع آن بهره مند شود.
۲. هر شخصی به عنوان آفرینشگر، حق حفاظت از منافع مادی و معنوی حاصل از تولیدات علمی، ادبی یا هنری خویش را داراست.
• ماده ی ۲۸
هر شخصی سزاوار نظمی اجتماعی و بین‌المللی است که در آن حقوق و آزادیهای مطرح در این «اعلامیه» به تمامی تأمین و اجرائی گردد.
• ماده ی ۲۹
۱. هر فردی در برابر جامعه اش که تنها در آن رشد آزادانه و همه جانبه ی او میسر می گردد، مسئول است.
۲. در تحقق آزادی و حقوق فردی، هر کس می بایست تنها زیر محدودیت هایی قرار گیرد که به واسطه ی قانون فقط به قصد امنیت در جهت بازشناسی و مراعات حقوق و آزادی های دیگران وضع شده است تا اینکه پیش شرط های عادلانه ی اخلاقی، نظم عمومی و رفاه همگانی در یک جامعه مردمسالار تأمین گردد.
۳. این حقوق و آزادی ها شایسته نیست تا در هیچ موردی خلاف با هدف ها و اصول «ملل متحد» اعمال شوند.
• ماده ی ۳۰
در این «اعلامیه» هیچ چیز نباید به گونه ای برداشت شود که برای هیچ «حکومت»، گروه یا فردی متضمن حقی برای انجام عملی به قصد از میان بردن حقوق و آزادی های مندرج در این «اعلامیه» باشد.

2014.12.07
آذر-93

روز جهانی رفع خشونت علیه زنان

25نوامبر (4 آذر)، روز جهانی رفع خشونت علیه زنان

این روز برای یادآوری عزم همگانی برای مبارزه با خشونت علیه زنان انتخاب شده است.

این تاریخ به خاطر قتل وحشیانه خواهران میرابال، فعالان سیاسی اهل جمهوری دومینیکن انتخاب شده است.

مجمع عمومی‌سازمان ملل متحد (UNGA) خشونت علیه زنان را "هرگونه عمل خشونت آمیز بر پایه جنسیت که بتواند منجر به آسیب فیزیکی (بدنی)، جنسی یا روانی زنان بشود" تعریف کرده است که شامل "تهدید به این کارها، اِعمال اجبار، یا سلب مستبدانهٔ آزادی چه در اجتماع و چه در زندگی شخصی" می‌شود. 

اعلامیه رفع خشونت علیه زنان در سال ۱۹۹۳ بیان می‌کند که این خشونت ممکن است توسط افرادی از همان جنس، اعضای خانواده، و حکومت اعمال شود.
این در حالیست که آمار خشونت علیه زنان بخصوص در کشورهای خاورمیانه بسیار بالاست.
طبق آمار سازمان ملل ۷۰ درصد زنان یک بار خشونت را در زندگی تجربه کرده‌اند. داده‌هایی که با نتایج پژوهشی سال ۱۳۸۳ در ایران منتشر شد همخوانی دارد؛ رقم مورد نظر در ایران ۶۶ درصد بود. همچنین ۲۹ درصد زنان جوان خشونت را از سوی شرکای جنسی‌شان تجربه می‌کنند و در کشورهای در حال توسعه از هر سه دختر یک نفر در سن زیر ۱۸ سال ازدواج می‌کند. تجاور و خشونت خانگی بیش از خطر سرطان، تصادفات رانندگی، جنگ و مالاریا زنان بین ۱۵ تا ۴۴ سال را تهدید می‌کند.

2014.11.25
آذر-93

Tuesday, November 11, 2014

اورمو گؤلو آی-گونشین باتماسین

دونیانین هر طرفینی هاي-کوي بوروموش. مئدیاداکی خبرلرده هر طرفده گونده بیر فلاکت یا سئوینج خبري یاییملانیر. بیر طرفده داشقین، بیر طرفده باسقین. بیر طرفده ده آوروپا لیگاسینین یاریشلاري...
وطنداشلاریمیزین چوخو دونیانین ان اؤنده گئدن سیاسی، ایجتیماعی، فلسفی،ایدمان... سورونلارینی لاپ بئله اورادا، او چئوره ده یاشایانلاردان دا یاخشی ایزله  ییرلر.  بیریسی یئنیجه نوبئل ادبیات موکافاتینی قازانمیش، هئرتا موللئرله ماراقلا نیر،
بیریسی دئیوید بئکامین کؤینه یینین نئچه دوللارا ساتیشی ایله و کیمی لري دونیانین چئشیدلی یئرلرینده تهلوکه لی طبیعی فلاکتلرله. آوروپادا کی مئشه یانغینلاري ایله، «اوزون» لایه سینین آرادان گئتمه سی ایله... و آزدا دئییل یئر کوره  سینده باش وئرن بو طبیعی فلاکتلر. همده چوخ اوزاقدا دا دئییل.
باخین!  بو اولایلارلا ایلگی لنَن یئرلی وطنداشلاریمیزدان، داها کیچیک میقیاسدا شهرداشلاریمیزدان،گلین«بس بورادا، سیزین چئوره نیزده  نه لر باش وئریر؟» سوروشاق.
بورادا–اورمو شهریندن  40-35کیلومئتیر جنوبا گئتدیکده- ائله بو فلاکتلرین بیزیم یاشامیندا داها ائتگیلی اولانی باش وئرمیرمی؟ و ائله بو یاشادیغیمیز، بوي آتدیغیمیز شهریمیز، اؤزل گؤزللییینی بورادان آلمیرمی؟
اورمو شهریندن جنوبا دوغروآددیملاییریق. هر نه دن اؤنجه سرین کولک اسیمی یاناقلاریمیزي قیزارداراق، تاریخ قاتلاریندان باش قالدیریب، قهرمان آتا-آنالاریمیزین چئوره سینده یورد سالدیغی، قوجامان بیر گؤله یاخینلاشدیغیمیزي موشتولوقلایاجاق.
آنجاق یئتیشدیکده گؤزلرین شاشیراجاقدیر، سن بیر اورمولو اولسان و نئچه ایللر اؤنجه گؤلون بؤیوکلویونو، دالغالارینین گوجونو گؤرموشموش سنسه، او زامان طبیعتین ده اؤلومونه داها آرتیق ایناناجاقسان. اورمولو اولماسانسا اوندا گؤلون چئوره سینی بوروموش دهشتلی دوزلاق سنه آغیر و آجیناجاقلی گله جکدن آیدینجا دانیشاجاق.
هه بو همن دادلی-دوزلو شور گؤلدور. مشروطه نی خاطیرلادان کاظیم خان داشی ایله بئله و یابانجیلارا عوصیان قالدیران عوثمان یومروغو ایله یئنه ده دایانیب و آددیم- آددیم اؤلومه یاخینلاشیر.
آدلیم، قازاخیستانلی تورك یازاري، «چینگیز آیتماتوف»، «گون وار عصره برابر»رومانیندا، «آرال گؤلو قورویان گونده، اینسانلیق کؤکونون قوروماسینا اینانیرام»دئمیش.
نئجه ده یئرلی دیر منجه بو سؤزو «اورمو گؤلو قورویان گونده، اینسانلیق گولونون سولدوغونو دوشونورم» دئیه تکرارلایاق. ان آزي اورمو گؤلو بیزیم اوچون عادیجه بیر گؤل دئییل.
آذربایجانین قوجامان شاعیری دده کاتیب دئدییی کیمی:
اورمو گؤلو سن اورمونون گولوسن
سن اورمو یوخ آذربایجان گولوسن
بولبولوسن، چیچه یی سن، گولوسن
او گوللردن بیر دسته وئر اییله یک
باخاق گؤرک گله جه یی نئیله یک
اورمو گؤلو یاتماییبسان اویاقسان
بویا گؤتورمزسن اؤزون بویاقسان
آذربایجان تاریخینه دایاقسان
سن دایاق اول آللاه سنین دایاغین
دونیا بویو  بودره مه سین آیاغین
اورموگؤلو قدیم تورك خالقینین دانیلماز تاریخ سندي، بابالاریمیزین قوووشدوغو یئردیر.
چئوره سینده کئچمیشیمیزي و گله جه ییمیزي بوروموش. بیر طرفی ایسه حسنلی تپه سینی باغرینا باسان سولدوز، بیر طرفی آزادلیق دؤیوشچوسو قوجامان تبریز و قوزئییه گلدیکده صفی الدینین سازي ایله دونیایا قارداشلیق نغمه سینی پایلایان جنت اورمو شهریمیز(اور=شهر، مو= جنت، سومئرجه).
 اورمو گؤلو بوتون کئچمیشلریمیزده یاشایان اورارتو، آراتتا، ماننا، قوتتی، لولوبی، آتالاریمیزین یاشاملارینین، بوسبوتون آذربایجان کیملییینین شاهیدي کیمی یاشامالیدیر. ایندیسه بیر زامان بیزه یاشام باغیشلایان شور گؤله بورجوموزو اؤده مک واختی دیر.
اورمو گؤلو آی-گونشین باتماسین
یار-یولداشین،ائلین، سنی آتماسین
زامان بیزیم باشیمیزی قاتماسین
قوی بیزیم ده بیر آیینسین باشیمیز
خایین لارین باشینادیر داشیمیز

اورمو درگیسی‌نین 2- نجی سایینین اؤن سؤزو
آذر-88  

Wednesday, September 24, 2014

آذربایجان ژورنالیسم گونو

آذربایجان ژورنالیسم گونو/ اکینچی درگیسی‌نین یاییلما گونو(1875 م)

 

 آذربايجان ميللي مطبوعاتي 1875-جي ايلده حسن بي زردابينين ياراتديغي "اکينچي" قزئتي له باشلايير. کؤورک آدديملاريني آتان آذربايجان ميللي بورژوازيياسينين و دؤورون گؤرکملي شخصيتلرينين چالیشماسیلا اون دوققوز عصرين ايکينجي ياريسيندا معاريف گلیشمه‌یه باشلادي. تحصيل ساحه سينده بعضي دييشيکليکلر حياتا کئچيريلدي.
 اوخولاردا 14 آنا ديلينين تدريسينين حياتا کئچيريلمه‌سينده م.ف.آخوندووون، سيد اونسيزادنين، س.ا.شيروانينين خيدمتلري دانيلمازدي. س.اونسيزادنين شاماخيدا آچديغي مکتبده شرعيتله ياناشي، فلسفه، منطيق، پسيخولوگييا، ايسلام دينينين تاريخي، همچنين روس و آنا ديلي تدريس اولونوردو. معاريف‌چيليگين گئنيش اينتيشار تاپماسيندا بو شخصيتلرله ياناشي، گؤرکملي معاريف خاديملري محمد تاغي صيدقي، حسن بي زردابي، نجف بي وزيروو، س.م.قنيزادنين خيدمتلري بؤيوکدور. آذربايجان معاريف‌چيلر نسلينين نوماينده‌لري اولان بو شخصيتلر خالقين ساوادلانماسي، دؤورون موترققي ايدئيالاري ايله تانيش اولمالاري اوچون مطبوع اورقانين ايمکانلاريني ياخشي آنلاييرديلار. محض بونا گؤره ده اونلار آناديللي مطبوع اورقان ياراتماق اوچون فعاليته کئچديلر.
خالقين ترققيسيني اونون معاريفلنمه‌سينده گؤرن حسن بي زردابي مدني يوکسه‌ليش نامينه فرقلي واسيطه‌لره باش وورموش، موختليف ايدئيالاري حياتا کئچيرميشدي. "موسلمان اؤیرنجی لرينه يارديم جمعيتي" تاسيس ائدير و گيمنازيياداکي اؤیرنجی‌لري اولان نجف بي وزيروو و عسگر آغا آديگؤزلوو (گوراني) ايله بيرليکده بوتؤو بير يايي آذربايجانين کند و شهرلريني دولاشير. اونون اؤیرنجی‌لرين تحصيل خرجلريني اؤدمک اوچون ياراتديغي ايلک خئيريييه جمعيتينين فعاليتي او قدر ده اوغورلو آلينمادي. بؤيوک چتينليکله ده اولسا، حسن بي 1600 ماناتا قدر پول توپلايير و بو وسايتين(بودجه) فايزي ايله ايلده 1-2 نفرين تحصيل حاقيني اؤده‌يير. بو ايشله ياناشي حسن بي اؤز منزيلينده پانسيونات آچير، هر ايل اون نفر آذربايجانلي اوشاق بو پانسيوناتا قبول اولونور و گيمنازييايا(کلاسیک اوخول) داخيل اولماق اوچون حاضيرلانير. 1872-جي ايلده عاييله حياتي قوردوغو تيفليسده نجيب قيزلار اينستيتوتونو بيتيرميش هنيفه خانيم آبايئوا دا تعليم-تربييه ايشلرينده ارينين ان ياخين کؤمکچيسي اولور.
 ميللتين معاريفلنمه‌سي يولوندا حسن بيين گؤسترديگي چالیشمالاری هنيفه خانيم خاطيره‌لرينده بئله تصوير ائدير: "او، بير نفر دميرچيني اؤز اوشاغيني گيمنازييايا وئرمه‌يه راضي سالميشدي. طبيعي کي، حسن بيين گؤردويو ايشلرين هاميسي ميللتين ترققيسي نامينه ائديلن، ماياسي وطنپرورليکدن دوغولان ايشلر ايدي. آذربايجانين او زامانکي تاريخي گلیشمه سوييه‌سينده ان ائتگیلي، موناسيب واسيطه‌لردن بيرينين مطبوع سؤز اولدوغونو حسن زردابي دويماميش دئييلدي. او آنا ديلينده قزئت نشر ائتمک فيکرينه هله قوبادا، ماحال محکمه‌سينين کاتيبي ايشله‌ديگي دؤورده گلميشدي.
بؤيوک آذربايجان معاريف‌چيسي عبباس قولو بي باکيخانووون قارداشي طلب اولونان مالييه خرجلريني اؤز اوزرينه گؤتوروردو.زردابي "حيات" قزئتينين 28 دئکابر 1905-جي ايل تاريخلي ساييندا "روسييادا بیرینجي تورک قزئتي" مقاله‌سينده يازير: "هر کسي چاغيريرام گلمير، گؤستريرم گؤرمور، دئييرم، قانمير. آخيردا گؤردوم کي، اونلاري هارايلاييب چاغيرماقدان، اونلارا دئمکدن باشقا بير غئيري-علاج يوخدور. اولماز کي، منيم سؤزومو ائشيدنلردن هئچ بير قانان اولماسين. نئجه کي، بير بولاغين سويونون آلتينا نه قدر برک داش قويسان، بير نئچه ايلدن سونرا سو تؤکولمکدن او برک داش زامان سورجینده اريگيب دئشيلير، هابئله سؤز ده، اؤزلیکله‌ده دوغرو سؤز. بئله‌ده قزئت چيخارماقدان ساوايي بير غئيري-علاج يوخدور".
بو بؤيوک معاريف فدايسي "اکينچي"نين نشري عرفه سينده‌کي قايغيلاريندان سؤز آچاراق خاطيرلاييردي: "بس قزئتي نئجه چيخارديم؟ پول يوخ، يازيچي يوخ، چاپخانا يوخ، حوروفات يوخ، عمله يوخ، بير-ايکي يوزدن آرتيق دا اوخويان اولماياجاق. دؤولت طرفيندن ايذن آلماق دا کي، بير بؤيوک بلادير". او زامان قافقازدا عرب اليفباسي ايله حوروفات يوخ درجه‌سينده ايدي. واختيله "تیفليسکيي وئدوموستي" و "زاکاوکازسکيي وئستنيک" قزئتلرينين، هابئله آرزانوو قارداشلارينين تيفليسده‌ کي مطبعه لريندن قالميش عرب حوروفاتينا بئل باغلاماق اولمازدي. آذربايجان تورکجه سینده قزئت بوراخيلماسي ايشينه ميللي مطبعه نين تشکيليندن، حوروفات تداروکوندن باشلاماق لازيم ايدي کي، زردابي محض بئله ائتدي. او دؤورده ايستانبولون "بابي-علي جادده‌سي"نده مطبوعات و کيتاب تيجارتي ساحه سينده چوخلو آذربايجانلي ايشله‌ييردي. خاطيره‌لرينده زردابي اونلارين "اکينچي" اوچون حوروفات الده ائتمه‌يه بؤيوک کؤمک گؤسترديکلريني آيريجا قئيد ائدير.
يئني و موستقيل مطبعه آچماق مومکون اولماديغيندان باکي قوبئرنييا مطبعه سيندن ايستيفاده ائتمگي قرارلاشديرميش زردابي حوروفاتي دا اورا ساتدي. بوتون چتينليکلره باخماياراق حسن بي زردابي بو ايشه باشلادي.
 "اکينچي"نين مئيدانا چيخماسي بير نئچه جهتدن علامتدار ايدي. آذربايجان ژورناليستيکاسي تاريخينده ايلک دفه اولاراق حسن بي زردابي "اکينچي"نين تيمساليندا مطبوعاتا کوتلوي بیلگی واسيطه‌سي، معاريف‌چيليگين اساسي، ايجتيماعي-سياسي شوورون فورمالاشماسي فاکتي کيمي ياناشدي. "هر بير ويلايتين قزئتي گرک او ويلايتين آيناسي اولسون" ،"ياخشي-يامانليغي آشکار ائله سين" ،"خالقين هر بير دردي و خواهيشي او قزئتده چاپ اولونسون کي، او قزئته باخان خالقي آينادا گؤرن کيمي گؤرسون" کيمي درين معنالي فيکيرلر چاغداش مطبوعاتيميزين دا اساس پرينسيپلري اولاراق قالماقدادير.
"اکينچي" نشري ايله آذربايجاندا ژورناليستيکا سيستئميني و نسليني فورمالاشديردي، پئشه پرينسيپلريني ياراتدي، آذربايجان تورکجه سی رسمي ائستاتوسدا اؤز فعاليتينين اساسينا چئويردي. معاريف‌چيليک ايدئياسينين داشيييجيسي اولان بو قزئت ميللي تفککورلو ضياليلار نسلينين يئتيشمه‌سينده بؤيوک تاريخي خيدمتلر گؤستردي.
 ميللي مطبوعات تاريخيميزين "اکينچي"نين نشري ايله باغلانماسي تاريخي رئالليقلاري اؤزونده عکس ائتديرير. "اکينچي" اؤزوندن سونرا بير سيرا ميللي مطبوع نومونه‌لرين نشرينه جيغير آچدي. اونسيزاده قارداشلارينين ياراتديقلاري "زييا" "(زييايي-قافقازيييه")، "کشکول" کيمي نشرلر "اکينچي" عنعنه لريندن یارارلاناراق مطبوعاتين اينکيشافينا تکان اولدو.

2014.07.22
تیر-93

محتوای حرکت ملی در ادبیات طبقه متوسط اورمیه

دوستی وقایع انتخابات دوره ششم مجلس( سال ۷۸) در اورمیه را تعریف می کرد در آن دوره گفتمان غالب انتخابات اصلاح طلبی بوده و از آنجا که حزب مشارکت اسلامی از خانم شهربانو امانی و آقایان میر محمود یکانی و کریم فتاح پور حمایت کرده بود هر سه نفر آنها موافق به راه یابی به مجلس شدند و این اولین بار بود که یک شهروند کرد(فتاح پور) به مجلس راه یافت و بر اساس دقیق ترین تحلیل ها پنجاه هزار نفر از تورکها نیز به ایشان رأی داده بودند که برای آنها اصلاح طلب بودن نسبت به هم زبان بودن در اولویت قرار داشت. نکته جالب توجه این بود که دوستم در مرور خاطرات خود اذعان نمود در هیچ یک از جلسات بحث و گفتگوی که با دوستان تقریبا مرفه و طبقه متوسط خود داشتم موفق به قانع کردن آنها به عدم رأی دهی به یک کاندیدای غیر بومی و از فرهنگ دیگر نشدم. یعنی طبقه متوسط بکلی با ادبیات و نوع نگاه ما فعالان ملی اورمیه بیگانه بود و برای آنها مهم این بود که کاندیدای مورد نظر از نظر سیاسی اصلاح طلب و از نظر نحوه فعالیت ترقی خواه بود و علاقه به ترقی، همه خواسته های آنها را تحت شعاع قرار می داد و می گفتند مهم اینست که فرد کاری برای شهر ما انجام دهد. و من نمی توانستم آنها را قانع نمایم که او کاری به شهر ما نخواهد کرد… اما بعد… 
در جریان اعتراضاتی که در ایام گذشته در شهر اورمیه نسبت به انتخابات استاندار غیر بومی صورت می گیرد داغترین مباحث در متن همان طبقه متوسط جریان داشت. اینجانب به همراه ۳۵ نفر از فعالین اورمیه ای در روز ۶ تیر، همزمان با روز جهانی منع شکنجه دستگیر شده بودم که تقریبا همگی آنها متعلق به طبقه متوسط و بعضا مرفه اورمیه بودند. در جریان صحبت هایی که با همه آنها ( و بعضا دوستان غیر ملی گرای آنها) در طول این ماهها داشتم باز همان ترقی خواهی و علاقه به رشد شهری را در لابلای صحبت هایشان می توان فهمید اما چرخش بزرگی در چگونگی تحلیل آنها صورت گرفته است. تبریز مثال روزانه ای شده است که علت ترقی آن را افکار عمومی اورمیه ، میدان ندادن به عناصر غیر آذربایجانی در ساختار مدیریتی شهری و اصرار و توجه به داشته های خودشان مطرح می نمایند در حالیکه چندی پیش یک اورمیه ای در صحبت های خود بیان می کرد تبریزیها زیاد سخت می گیرند مهم این است که…
ولی امروز این طبقه متوسط اورمیه است که می گوید برای ترقی و توسعه شهری و ملی باید سخت گیر بود و فقط به نیروها و داشته های خود توجه نمود این اتکا به خود و قطع امید از هر بیگانه ای نقطه کلیدی حرکت ملی آذربایجان است که به رشد خودباوری ملی منتج می شود.


آزادلیق ایسته سن باشیندان اوم قولوندان اوم      اومیدین کس ظفردن غیردن ایمداد لازیمسه

 جورج زیمل جامعه شناس آلمانی به تفکیک صورت از معنا در تحلیل های جامعه شناسی توجه ویژه ای داشته است و به بررسی صورت ها پرداخته بطوریکه او را بانی جامعه شناسی صُوَر نیز می دانند . جامعه شناسی صَرفِ غذا نشان می دهد که روند جامعه پذیری چگونه معنا، یعنی گرسنگی که نیاز به ارضاء دارد، را تا حدی در سطح دوم اهمیت قرار داده و آن را در مقایسه با ارتباطات دو سویه ای که بین میهمانان و یا در درون خانواده ایجاد می شود، به حاشیه می راند . گرسنگی در پیکر بندی صرف غذا به عنوان صورت مطرح می شود، یعنی جهت گیری خاصی است که دست‌اندرکاران آن نسبت به یکدیگر دارند. از این رو افراد در این صورت به یکدیگر مرتبط می شوند، که این صورت به نوبه ی خود شیوه ی غالب جهت گیری دو سویه شده و اعمال مشترک و متقابلی را که در درون آن صورت می گیرد تحت تأثیر قرار می دهد. اگر رأی دادن به یک نفر صورت باشد اصلاح طلبی و ترقی خواه بودن او معنای فعل ماست اگر مخالفت با یک استاندار غیر بومی صورت باشد ایمان به تمایز هویتی ما و دیگران معنای این فعل است. اگر تحلیل مسائل صورت باشد و میان طبقه متوسط و گفتمان حرکت ملی همانندی کامل وجود نداشته باشد در عمل و معنا همانند گفتمان حرکت ملی آذربایجان رفتار می کند. مشارکت شهروندان قشر متوسط در اعتراضات اخیر خشک شدن دریاچه اورمیه و ابراز نگرانی این شهروندان نسبت به استاندار غیر بومی نشانگر این واقعیت است که افزایش احساس مسئولیت این قشر، همراه با نزدیک شدن به ادبیات حرکت ملی ؛ گفتمان ترقی و پیشرفت را، در بومی بودن مسئولین معنا می کند.

 2013.10.04
مهر-92

ساوه لی یازیچی دوقتور علی کمالینین اؤلوم گونو

ائل سئون کمالی کؤچدو دونیادان          یاس توتوب آغلادی تبریز، همدان


علی کمالی ۱۳۷۵- نجی ایلین آسلان (مرداد) آیینین اون بیرینده جومه آخشامی تئهراندا قلب سکته‌سی نتیجه‌سینده یاشامین ایتیردی. بؤیوک عالیم ، شاعیر و حقوق اوزمانی (متخصصی) علی کمالی ۱۳۲۳- نجی ایلده ساوا (ساوه) شهرینین بند امیر خرقان کندینده آنادان اولموش، اورادا بویا- باشا چاتاراق ابتدائی و اورتا مکتبی بیتیردیکدن سونرا، تئهرانا گئتمیش، اورادا بیلی یوردون حقوق فاکولته‌سیندن دیپلوم و یوکسک لیسانس آلاراق، بیرینجی درجه لی عدلییه وکیلی کیمی تئهراندا چالیشمیشدیر.
علی کمالی حیاتی بویو حقوق ساحه سینده بیر سیرا اثرلر تالیف ائتمکله یاناشی تورکجه و فارسجا چوخلو شئعرلر یازمیش و اونلارین بیر بؤلومونو باسدیرماغا اوغور قازانمیشدی.
بونلارلا یاناشی بوتون وارلیغی ایله دوغولدوغو دیاردا- همدان- ساوه یئرلرینده ان قدیم دؤورانلاردان یاشامیش تورکلرین اؤز دوغما خالقی و ائلینین دیل ، فولکلوریک ، ادبیات و عنعنه لرینه اورکدن وورغون و باغلی اولان علی کمالی بوتون جیسمی ، فیکری و مادی ایمکانلارینی دوغما خالقینین، یاساقلامیش فولکلورونو، هابئله شاعیر و ادیبلرینین اثرلرینی توپلاماغا صرف ائتمیشدیر.


بئله یورولماز چالیشمالار نتیجه‌سینده بو ائل سئور اینسان ایگیرمی جیلد حدودوندا خالقینین داخیلینده دیللرده دئییلن ناغیللار، داستانلار و باشقا فولکلوریک اثرلردن ، ائله‌جه ده ۲۵ جیلد حدودوندا همین یئرلرین قادین و کیشی ، ادیب ، شاعیر، یازیچی و ساتیریک سؤز اوستادلارینین ، اونودولماق عرفه‌سینده اولان اثرلرینی شهرلر و اوجقار کندل عایله‌لرینین صاندیقلاری ، باغلیلاری ، تاخجا بوجاقلاریندا ساخلانان سندلر و کاغیذ پارچالاری ایچیندن تاپیب توپلامیش ، اونلاری آراشدیراراق، اؤزو و ادیب دوستلارینین یاردیمی ایله اوزه چیخارتمیش، خططاطلار واسیطه‌سیله گؤزل خططیله یازدیریب چاپا حاضیرلامیشدیر.
۱۳۵۸-نجی ایلدن بری تئهراندا وارلیق درگیسی یاییملانماغا باشلایاندان بیر-ایکی ایل سونرا کمالی ده همین درگی‌نین یازیچیلار هئیتی سیراسینا کئچیب، بیرینجی دؤنه اولاراق تئلیم خان آدینی و اثرلرینی مکتوب شکیلده بیلیم عالمینه تانیتدیرماغا باشلادی.
مرحوم علی کمالی موختلیف اؤلکه لرده تشکیل تاپمیش تورکولوژی کونفرانسلاردا فعال ایشتیراک ائده‌رک، تورک عالیملرینی آذربایجان و عمومییتله ایران تورکلرینین ، هله تانینمامیش مرکزی قولو اولان ، زنگین همدان – ساوا (ساوه) ادبیاتی و ادبی شخصیتلریله تانیش ائتمه‌یه چالیشمیش و عئینی زاماندا بو ادبیاتین فتحعلی شاه دؤورو یاشامیش ان بؤیوک ادبی سیماسی شاعیر تئلیم خان حاققیندا عئلمی اثرحاضیرلاماغا باشلامیشدی. بو قونو آذربایجان عئلملر آکادئمییاسی نظامی اینیستوتونون عئلمی شوراسی طرفیندن ۳/۶/۱۹۹۶ تاریخینده تصدیق ائدیلمیشدیر.
تأسسوفلر اولسون کی ، واختسیز اجل علی کمالی‌یه بو عئلمی اثری تاماملایب اوندان مودافیعه ائتمه‌یه ائله‌جه ده توپلادیغی اونلارجا اثرلری باسدیریب یایماغا ایمکان وئرمه‌دی.
علی کمالی حیاتلا ویداعلاشدی و بؤیوک میللی ایشلرینی باشا چاتدیرماغی غئیرتلی دوستلاری و ادیبلره تاپشیردی. کمالینین روحو شاد و یولو داواملی اولسون.

قایناقلار:
 ۱- تئلیم خان (حیاتی و یارادیجیلیغی): دوقتور علی کمالی – دوقتور محمدتقی زهتابی.
 ۲- یادنامه حکیم تئلیم خان: اسداله امیری.

2013.08.02
مرداد-92   


 

اورمونو "اورمو" اوچون سئون وكيل !


اورمونو "اورمو" اوچون سئون وكيل !


سایین محمد سلیمانی نیا (باری) اورمو بیلی یوردولاریندا حقوق ریشته‌سینده (بيليم داليندا) ائيتيم وئريب اؤيرنجي بئجرتمكله اوغراشير عئيني زاماندا آغری هفته‌ليگين يازارلارينداندير. اورمونون دؤردونجو شهر شورا سئچگیلرینده 194 آدایدان بيري ده ، ديرلي وكيليميز، محمد بي سليماني نیا ايدي. آرتیرمالییام 194 آدایدان 185 تورک 9 کؤچری کورد ایدی.
سلیمانی نیا جینابلاری شورا سئچگیلرینده " اورمو آذربایجان سسی"‌نین وئردییی 15 نفرلیک ائتلافین اوغور قازانما آماجیلا اینصیراف وئریب سؤیله‌میشدیر:
بو گون اورمونون دورومونو دوشونرک تورپاقلاریمیزا گؤز تیکنلری نظرده آلاراق منده "اورمو آذربایجان سسی"‌نین آدایلارینا سس وئریرم.
"اورمو آذربایجان سسی"نین بیر فردی اولاراق بوتون یولداشلاریمین طرفیندن سایین سلیمانی نیا جینابلاریندان بو دیرلی داورانیشی اوچون تشککور ائدیب پروفسور زهتابی نین بو شئعریله دئیرم:
من لر توپلاناراق یارادار بیزی
بیزی پارچالاسان من لر یارانار
بیز اولسا من لرین اولاجاق ایزی
اگر بیز اولماسا، من لر تالانار
سیز گئرچکدن سؤزده يوخ عملده اولدوغونوزو و اورمونو اؤزونوز اوچون یوخ بلکه اورمو اوچون سئوديگينيزي بيلديرديز. اورمو سیزین بو گؤزل ایشینیزی اونوتمایاجاق!
اومورام باشقا آدایلاردا سیزین بو حرکتینیزدن اؤيره‌نيب باشقا سئچگیلرده اورمونون دورومونو دوشونوب سسلرین پارچالانماسینین قاباغیني آلماق اوچون یاردیمجی اولا بیله‌لر. و بوتون آدایلار بیلمه‌لیدیلر:شهر اوچون آدایلیقدان اینصیراف وئرمه‌ینلر، شهری یوخ بلکه اؤزلرینی و جئبلرینی دوشونورلر!
یاشاسین اورمو
یاشاسین آذربایجان

 
2013.07.21
مرداد-92